Over visa, volksfeesten en voorzetsels

Beloofd is beloofd: deze keer laat ik een update over mijn belevenissen in Cochabamba niet zo lang op zich wachten. Een verhaal over visa, volksfeesten, voorzetsels en vocale talenten.

Om maar bij het visum te beginnen... Ik ben in mei met een toeristenvisum Bolivia binnengekomen. Dat betekent dat je maximaal negentig dagen in het land mag blijven. Vorige maand was het dus tijd voor een zogenaamde visarun: een tripje de grens over, om vervolgens opnieuw met een toeristenvisum het land binnen te komen. Vrijwel alle vrijwilligers die langer dan drie maanden in Bolivia willen blijven doen dit, om zo de rompslomp en de kosten van het aanvragen van een werkvisum te vermijden. Na een weekendje aan de Peruaanse kant van het Titicacameer (wat overigens weer even prachtig en indrukwekkend was als toen ik het van Boliviaanse zijde zag), kwam er op de terugweg bij de grens een klein kinkje in de kabel. Een nieuw 90-dagen visum wilden ze me niet geven, daarvoor moest ik naar het centrale immigratiekantoor in La Paz. Met frisse tegenzin ging ik op pad. Natuurlijk kwam ik net aan in de twee uur durende lunchpauze, maar daar liet ik mijn goede humeur niet door beinvloeden. Pas echt naar werd het, toen de ambtenaar het 30-dagen visum dat ik aan de grens had gekregen, niet wilde verlengen. “Sorry mevrouwtje, maar u bent al negentig dagen in het land geweest, dus tja...” Het is dat ze hier geen helaas pindakaas zeggen, maar dat was wel zo´n beetje de boodschap. Ik moest maar gewoon lekker weggaan, of een heel duur visum aanvragen. Ik probeerde nog heel stoer te zeggen dat het toch mijn recht was om nog eens negentig dagen te blijven, maar dat bleek niet zo te zijn...
Eenmaal terug in Cochabamba belde ik de Nederlandse ambassade. De consul vertelde me dat kort geleden de ´interne regelgeving´bij de immigratiekantoren veranderd is. In de wet staat alleen maar dat je met een toeristenvisum negentig dagen mag blijven, maar er staat niets over hoeveel toeristenvisa je achter elkaar mag aanvragen. Tot voor kort werd dit geinterpreteerd als: “als je maar even de grens over bent geweest, mag je daarna gewoon weer negentig dagen terugkomen”. Maar sinds kort zijn ze een stuk strenger en krijg je niet zomaar meer een tweede toeristenvisum. Oeps! Wat nu? Een ander visum aanvragen, wat duur is en een hoop papierwerk met zich mee brengt? Of de laatste drie maanden van mijn verblijf een boete van 15 bolivianos (ongeveer 1,50 euro) per dag betalen? Of... toch nog maar eens in een leuk shirtje en met een stralende glimlach naar het immigratiekantoor in Cochabamba om mijn geluk te beproeven? Ik ging voor dat laatste. In eerste instantie leek mijn poging op niets uit te lopen, maar met veel por favorren lukte het me een aardige ambtenaar zover te krijgen dat hij zijn collega met de stempels ervan overtuigde mij toch maar een 90-dagen stempeltje te geven. Pfew... Nu hoef ik straks nog maar voor één maand boete te betalen, daar valt mee te leven.

De komende maanden kan ik dus nog met een gerust hart genieten van mijn verblijf hier. De afgelopen weken heb ik in ieder geval mijn portie Boliviaanse cultuur wel weer gehad, en heb ik kennis gemaakt met een aantal traditionele volksfeesten. Eerst was daar 6 augustus, de dag dat Bolivia in 1825 een onafhankelijke republiek werd. Dit heuglijke feit wordt gevierd met optochten in de hele stad, waaraan zo´n beetje alle scholen deelnemen. Zo ook wij. Met een schoolband, een afvaardiging van de beste leerlingen en alle leraren liepen we in de brandende zon door de straten van Cochabmaba. Speciaal voor de gelegenheid hadden we allemaal een schooluniform laten maken, en ook ik liep als echte lerares in mijn grijze pak mee. Het is dat ik lang, blank en min of meer blond ben, anders was ik bijna ´one of the croud´ geweest...
Na de optocht was het tijd voor datgene waar Bolivianen het best in zijn: eten, drinken en dansen. Als enige buitenlandse in een restaurant vol Boliviaanse leerkrachten, concierges en ander schoolpersoneel, dan trek je wel weer lekker de aandacht. Gevolg was niet alleen het gebruikelijke gestaar, maar vooral ook heel veel bier. Het is hier namelijk de gewoonte om iemand waarmee je wel een praatje wilt maken, een drankje aan te bieden. En een praatje met een gringuita, dat wil iedereen wel... De persoon in kwestie komt dan met een fles en een glas naar je toe, en schenkt het vol. Vervolgens is het de bedoeling dat je het glas terplekke leeg drinkt, terwijl je een praatje maakt. Vervolgens geef je het glas terug en drinkt die persoon er zelf uit, of biedt hij iemand anders een drankje aan. Niet heel Mexicaanse griep-proof, maar ach, dat mag de pret niet drukken. Op die manier heb ik heel wat biertjes weggewerkt, want ondertussen schonken ook mijn collega´s flink door. Gelukkig zagen zij het als hun taak om mij te beschermen tegen al te opdringerige heerschappen en ervoor te zorgen dat ik veilig weer thuiskwam. En zo´n middagje dansen en bieren schept weer een nieuw soort band, collega´s waar ik eerder nooit mee praten komen nu ´s ochtends een praatje maken en er worden alweer allerlei plannen gesmeed voor nieuwe feestjes en eetfestijnen. Daar zeg ik natuurlijk geen nee tegen...

Vorige week was het tijd voor hét feest van de maand augustus, het feest van de maagd van Urkupiña. Jaarlijks herdenkt men hierbij dat de maagd Maria in Quillacollo, een stadje vlakbij Cochabamba, is verschenen aan een boerenmeisje. Drie dagen lang staat heel Quillacollo op zijn kop en ziet het zwart van de mensen. Het feest begon op vrijdag, met een inmense optocht van prachtig uitgedoste dansgroepen. Zoals inmiddels bekend ben ik fan van de traditionele zang en dans, dus ik kon mijn hartje weer ophalen. Wel jammer dat iedereen zich ondertussen enorm staat vol te gieten, want dat maakt dat het op een gegeven moment voor ons blanke jongedames niet heel veilig en gezellig meer is... Vroeg naar huis dus maar, helaas voor huisgenootje Angelika zonder haar mooie dure fotocamera waar ze ´s middags mee was vertrokken. Daar is nu vast iemand anders heel blij mee...

De volgende dag ging het feest wat meer ingetogen verder, met een nachtelijke bedevaart. Vanaf 12 uur ´s nachts vertrekken gelovigen vanuit het centrum van Cochabamba naar het grote plein van Quillacollo, een tocht van ongeveer 14 kilometer. Hoewel ik zelf niet gelovig ben, wilde ik zo´n mooie traditie natuurlijk niet missen. Via via sprak ik af met een groepje studenten. Dat is geweldig aan de Boliviaanse cultuur: ik had die jongens voor aanvang van de bedevaart nog nooit gezien of gesproken, maar vanaf de eerste seconde was ik hun amiga en begonnen ze me van alles te vragen en vertellen. Bolivianen hebben echter een talent om je je welkom te laten voelen! Bovendien zijn ze in het algemeen trots op hun land en cultuur, en willen ze je er graag van alles over vertellen. De hele tocht lang hebben ze me van alles uitgelegd over de de achtergrond van de bedevaart en de tradities die ermee gepaard gingen. Wel was de verbazing groot toen ik de bijbel niet bleek te kennen, maar dat was al snel weer vergeten.
Rond half vijf ´s ochtends arriveerden we bij de kerk in Quillacollo. Daar hield de bisschop een mis en werd de beeltenis van de maagd naar buiten gedragen en aan het publiek getoond. De mensenmassa begroette haar met kaarsen en witte zakdoeken. Zelfs voor een ongelovige Thomas als ik een indrukwekkend moment... Na een vlug ontbijtje vervolgenden wij onze tocht naar het einddoel van de bedevaart: de plek waar de maagd aan het boerenmeisje verschenen zou zijn. Het wandelen ging over in schuifelen, want steeds meer mensen sloten zich aan bij de stoet. Langs de weg stonden allerlei kraampjes waar je kleine autootjes, huisjes, nepgeld, diploma´s en wat al niet meer kon kopen. Wil je een nieuwe Volvo, rijk worden, of eindelijk je studie afronden? Dan koop je bij wijze van offer zo´n prulletje, dat je vervolgens laat zegenen door een van de traditionele, inheemse ´priesters´. Een geweldig ritueel om te zien. De priesters zegenen het offer door het versieren met slingers, te besproeien met bier en vuurwerk af te steken. Ondertussen prevelen ze in het Spaans of Quechua hun zegeningen. En dat is soms best hilarisch... “Miljoenen pesos, euro´s, dollars, kom maar hier!” Voor de bedevaartsgangers is het echter een serieuze zaak, waar ze vaak veel geld voor neertellen. Want tja, ook geloof is business, en voor niets gaat de zon op...
Het was mooi om te zien hoe in de bedevaart de kerkelijke en inheemse tradities samenkwamen. Terwijl voor de kerk de mis wordt opgedragen, staan aan de overkant van het plein de inheemse ´priesters´ hun zegening uit te spreken, en dat alles in perfecte harmonie. Een prachtige, maar slopende ervaring. En ik heb er weer een paar nieuwe Boliviaanse amigos bij!

Dit weekend ben ik met muziekleraar Eddy naar een ander traditioneel feestje geweest. Veel Bolivianen hebben een ´huisheilige´, die hun huis en haard beschermt. Op de dag van die heilige organiseert de familie een groot feest, wederom met veel eten, drank en dansen. Eddy nam me mee naar een bevriende familie die de dag van San Martin de Porres vierde. Ook hier werd ik weer met open armen welkom geheten, volgegoten met allerlei drankjes (zelfs het stokoude omaatje van de familie lurkte lustig glaasjes rum weg), en meegesleept de dansvloer op. Heel leuk, en weer typisch iets wat je als gewone toerist nooit te zien zou krijgen... Ik ben blij dat Eddy het als zijn persoonlijke missie ziet mij dit soort dingen te laten meemaken.

Eddy staat trouwens garant voor nog meer ´nooit-gedacht-dat-nog-eens-mee-te-maken´momenten. Vorige week heb ik namelijk in een echte opnamestudio Spaanstalige backing vocals ingezongen voor een CD die hij aan het opnemen is. Ik, met mijn ´zangtalent´... Gelukkig kan in de studio alles tien keer over, en de technicus stelde me gerust door te zeggen dat hij alles nog wel even zou ´schoonpoetsen´. Eddy was er in ieder geval blij mee, want hij heeft bedacht dat ik nu in meerdere liedjes ga meezingen. Hilarisch, een mooi souvenirtje om mee naar huis te nemen en later aan mijn kleinkinderen te laten horen. “Toen oma in Bolivia woonde...” Zodra de eerste track helemaal af is, zal ik proberen ´m ergens te uploaden, dan kunnen jullie meegenieten :-).

Naast alle festiviteiten ben ik natuurlijk ook nog gewoon aan het werk.Zoals ik in mijn vorige blog al aankondige, werk ik sinds kort twee middagen per week op de Nederlandse school. Op dinsdagmiddag geef ik les aan drie leerlingen van het voortgezet onderwijs, op woensdagmiddag ga ik aan de slag met vier kids in de bovenbouw van het basisonderwijs. Ik ben dus weer helemaal terug in de wereld van de voorzetsels, persoonsvormen en bijwoordelijke bepalingen. En dan heb je natuurlijk het grote probleem van de spelling. Veel leerlingen spreken thuis wel (deels) Nederlands, maar schrijven is een heel ander verhaal. Waarom schrijf je boos met een s, en boze met een z? Waarom is het scholen, en niet schoollen? En wat zijn eigenlijk de Deltawerken, en hoeveel provincies heeft Nederland? Het is een compleet andere wereld dan de school in Buena Vista. De leerlingen komen over het algemeen uit gegoede zinnen, we werken in heel kleine groepjes, beschikken over mooie en moderne materialen, en spreken natuurlijk alleen maar Nederlands. Alhoewel... het is zowel voor mij als voor de leerlingen wel heel fijn dat ik ook Spaans kan. Ik versta precies waar ze onderling over kletsen en kan daarop inhaken, maar kan ook een woord vertalen als ze er niet opkomen en herken typische Spaans-Nederlandse taalfouten. Echt een superleuk ´bijbaantje´ voor de komende maanden!

Ook in Buena Vista gaat het gewone leven door. Na drie maanden heb ik voor mijn gevoel echt een beetje mijn plaats gevonden. Drie maanden is echt zo´n standaardperiode om vrijwilligerswerk te doen. Maar wat ben ik blij dat ik nog even mag blijven! Ik merk dat er steeds meer vertrouwen ontstaat tussen mijn en mijn collega´s. Iedereen kent me nu een beetje, en ik ken hen. Ik raak snap steeds beter hoe dingen gaan op school en kan steeds beter meepraten over de situaties waarmee de leerkrachten in hun klas te maken krijgen. Superleuk! En zelfs biebjuf Narda is helemaal bijgedraaid... vorige week zei ze opeens dat ze graag met mij wilde werken aan een plan voor het aanbrengen van structuur in de activiteiten in de bibliotheek. Precies datgene wat ik eerder suggereerde, maar wat ze eerder als respectloos en beledigend had afgedaan... Nu het initiatief vanuit haar komt, is mijn bemoeienis denk ik minder bedreigend. En ach, ik ben maar gewoon blij dat ze uiteindelijk met me wil samenwerken! Nu probeer ik het op mijn allernederigst en subtielst aan te pakken, hopen dat we tot iets moois komen...
En dan zijn er natuurlijk ook nog de kinderen. Die lieve, lieve kinderen. Inmiddels hebben velen een speciaal plekje in mijn hart. Kleutertje Nancy, met haar vieze kleertjes en luizenkopje, die iedere ochtend een paar keer de bibliotheek binnenkomt om te kletsen en een knuffel te halen. 8-jarige Silvia, die nog steeds niet helemaal goed kan praten en eigenlijk op een speciale school hoort. Efraín, die zo dun is dat Judith en ik hem liefkozend een concentratiekampkindje noemden. Juan, een jongetje van zeven die de meest grove scheldwoorden uitkraamt, maar smelt zodra je hem in bad doet. Het klinkt cliché, maar de liefde en dankbaarheid die ik van die kids krijg is zo´n beetje het beste salaris ooit. Iedereen ochtend komen ze enthousiast naar me toerennen, in de eetzaal vechten ze om een plekje naast me en ik krijg een overdosis knuffels en lieve woorden. Toen ik een paar dagen weg was geweest naar Peru, waren ze bij terugkomst door het dolle heen, zoooo erg hadden ze me gemist... Dat doet echt mijn hart smelten. Natuurlijk zijn het niet allemaal de makkelijkste kids, soms zijn ze moeilijk in toom te houden, maar als de stoerste jongetjes dan weer je rugtas willen dragen of vragen of je alsjeblieft naast ze komt zitten, ben je alle vecht- en scheldpartijtjes en keren dat er niet naar je wordt geluisterd zo vergeten. Stiekem had ik hen die paar dagen in Peru ook best een beetje gemist...